Perthes Hastalığı Nedir?

Perthes hastalığı, kalçadaki patolojik bir duruma bağlı olarak gelişen bir hastalıktır. Beslenmesi bozulmuş olan kemiğin canlılığını yitirmesi durumu meydana gelir. Uyluk kemiğinin başının bir kısmında ya da nadir de olsa tamamında meydana gelebilir. Vücut bu canlılığını yitiren alanı bir yandan yenilerken, bir yandan da yapım sürecindeki kemik daha yumuşak ve dayanıksız olduğu için günlük aktiviteler sırasındaki hareketleri kaldıramayıp kırılır. Uyluk başı kırık oluşmasına bağlı olarak çöker ve deforme olur. Kemiğin büyümesi işlevinden sorumlu olan kemikleşme çekirdeği uyluk başında bulunduğu için bu alana kan gitmemesi sonucunda büyüme durur ve uyluk başının deforme olduğu bacakta kısalık meydana gelir.

Perthes hastalığının çocukluk dönemi ağrılı patolojileri arasında önemli bir yeri vardır. 2 – 12 yaş arası çocuklarda görülmekle birlikte; bu hastalığın en sık rastlandığı yaş aralığı 4 - 9’dur. Erkek çocuklarda görülme oranı kız çocuklarına göre daha yüksektir. Çocukların %10’unda ikinci kalçanın da sonraki dönemde hastalığa maruz kalması söz konusudur.

Perthes Hastalığında Bulgular Nelerdir?

Perthes hastalığında klinik bulgular ise kalça ekleminde ağrı, hareket sırasında kas spazmı ve topallamadır. Aileler genellikle çocuklarında 1-2 hafta önce başlamış olan topallama ile doktora baş vurmaktadırlar. Topallama ilk etapta ağrısızdır. Ağrının çoğu zaman kasıkta meydana gelip o bölgede sınırlı kalsa da zaman zaman diz üzerinde de hissedilebilmektedir.

Çocuk ağrılı olan taraf yerine sağlam olan bacağının üzerine daha uzun süre basmaya başlar. Tedavi edilmediği takdirde bu durum kalıcı sakatlığa yol açabilen, ciddi bir problemdir. Bu nedenle tek bacağına ağırlık vererek yürüyen çocuklar mutlaka ortopediste muayene olmalıdırlar.

Hastalığın klinik bulgularından sonraki aşama radyolojik bulgular ve hastalığın evrelendirilmesidir. Çok erken dönem haricinde radyolojik incelemeler ile hastalığa çok rahat bir şekilde tanı koymak mümkün olmaktadır. Ön-arka ve kurbağa pozisyonundaki grafiler tanı koymada yeterli gelmektedir.

Perthes hastalığının seyrini etkileyen bazı faktörler ise aşağıdaki gibidir;

• Çocuğun yaşı hastalığın seyrinde önemli bir faktördür. Erkeklerde 6, kızlarda ise 5 yaş altında meydana gelmesi iyi seyirlidir.
• Tutulumun miktarı. Tutulumun femur başının yarısından azında meydana gelmesi durumu iyi seyirlidir.
• Uyluk başının yan kısmında tutulumun başlaması kötü gidişatı işaret etmektedir.
• Eklem hareketlerinde kalıcı kısıtlık yaşanması kötüye doğru bir gidişattır. 3 aylık fizyoterapiye rağmen kalça hareketlerindeki kısıtlılık düzelmiyorsa hastalığın seyri kötüdür.
• Cinsiyet de perthes hastalığının seyrinde belirleyici bir rol oynar. Perthes hastalığının erkeklerde görülme oranı kızlara göre daha yüksektir. 1000 erkek çocuktan 1’inde perthes görülürken, kız çocuklarında bu oran 4500’te 1’dir. Ancak; kız çocuklarda perthes hastalığının seyri daha ağır olmaktadır.
• Metafiz kistleri tespit edilmesi hastalığın kötü seyrettiğini göstermektedir.
• Tanı koymada gecikme de hastalığın seyrinde etkili olmaktadır. Perthes hastalığının parçalanma evresinden önce tanısının konması daha olumlu sonuçlanmaktadır.
• Şişmanlık kalçaya binen yükü arttıracağı için hastalığın seyrini olumsuz yönde etkilemektedir.

Perthes Hastalığı Tedavisi

Perthes hastalığı uyluk kemiğinin başında ya da tamamında nekroz denilen kemik ölümü görülmesi durumudur. Bu canlılığını yitiren kemik vücut tarafından yenilense de; yeni oluşan kemik zıplama, düşme gibi aktivitelere dayanamaz ve kırık meydana gelir. Femur başı aldığı baskıya göre şekil alacağı için, tedavi sırasında femur başını ve kalça eklemini yuva kısmının içinde tutulması amaçlanmaktadır. Bu şekilde kemiğin küresel yapıda gelişmesi hedeflenmektedir.

Perthes hastalığı tedavisinde hastanın eklem hareket açıklığının korunması hedeflenir. Bu sayede baş küresel yapıda gelişebilir.

Perthes hastalığının özellikle ağrılı evrelerinde; hastaya istirahat ve ilaçlar tedavisi uygulanır. Hastalığın ve dolayısıyla tedavinin de süreci 2 – 2.5 yıl kadar sürmektedir. Bu nedenle bu süreç esnasında çocuğun hareketlerine dikkat edilmelidir. Aşırı hareketli ve temaslı spor aktivitelerinde bulunması ve yüksekten atlaması gibi davranışlar engellenmelidir. Ancak çocuğun günlük aktivitelerinde herhangi bir kısıtlamaya gidilmesine gerek yoktur.

Femur başı topunu yuvada tutmak için bacaklara açık pozisyonda alçı uygulanır. Bunun yanı sıra birtakım ortezler kullanılması, fizyoterapi ve cerrahi uygulamalar da yine bu amaçla baş vurulan tedavi yöntemleri arasındadır. Fizyoterapiye kas yetersizliğini düzeltmek, kasları güçlendirmek amacı ile baş vurulur. Sırt üstü yatış pozisyonunda diz – kalça bükük şekildeyken diz hareket ettirilir. Ortez cihaz tedavisinde ise; cihaz ev içinde otururken ve yatarken çıkartılır. Ortez tedavisi uygulanan bir hasta 2 – 4 aylık aralıklar ile doktor tarafından kontrole çağrılır.

Tedavi sürecinin 2 yıl civarında sürmesi alçı ve ortez tedavisine çocuğun uyumunu güçleştirmektedir ve pratik görünmemektedir. Bu nedenle gerekli olgularda cerrahi tedaviye yönelinmesi tercih edilmektedir. Cerrahi müdahale ile femur başı, asetabulum yuvasının içine yerleştirilir ve böylece femur başının küresel yapıda gelişimi sağlanır.