Metroport Busidence, Bahçelievler Mah. E5 Üzeri, Daire: 502 Bahçelievler / İstanbul
Diz Protezi
Diz protezi en kısa tanımıyla yapay eklem oluşumlarıdır. Çeşitli nedenlerle aşınmaya başlamış olan eklemler, özel bir materyal kaplanır ve ortaya hareket kabiliyetini yeniden sağlayan yapay bir eklem yapı çıkartılır. Kişi aynı zamanda Romatoid benzeri bir hastalığa sahipse diz protezi için fazla bekletilmez; ancak genelde diz protezi için 60 yaş ve üzeri görece daha uygun yaşlardır.
Dünyada ilk olarak yaklaşık 50 sene önce uygulanmaya başlanan diz protezi, diz kireçlenmesi sorunuyla karşı karşıya kalan, kıkırdak yapılara dair travmatik darbeler alan, menisküs yaralanmalara sahip olan ve enfeksiyon temelli hastalıkları bulunan kişiler için uygulanabilir. Ortalama bir diz protezi insanı 20 yıl kadar idare edebilir. Normal tedavi yöntemleri ardına dek denenmeden diz protezine başvurulmamalıdır. Kemiklerin sayısı ve dışarıdan gelecek bir malzemeyi taşıyacak gücü yoksa diz protezi hasta için uygun görülmez.
Diz protezi ve eklem sağlığı insanın fiziksel durumu ve günlük aktivitelerini gerçekleştirebilmesi için oldukça önemlidir. Bu nedenle özellikle ileri yaşlardaki kişilerin diz ve bel eklemlerinin sağlığına önem vermelidir. Aksi halde kireçlenme ya da artrit gibi sağlık problemleri açığa çıkabilmektedir. Diz ekleminin tedavisinde günümüzde diz protezi uygulamaları gerçekleştirilmektedir.
Diz eklemi insan vücudunda kompleks görevleri ve sürekli aktif halde olması yönünden en önemli bölgelerden biridir. Aynı zamanda yaşam boyunca sürekli aktif halde olması, vücut ağırlığının tamamını taşıması yönünden eklem problemlerinin sıklıkla görüldüğü bir bölgedir. Tibia, femur ve patella adındaki üç ana kemikten oluşan diz eklemi; hareket açıklığı en geniş olan eklem özelliği taşımaktadır.
Menisküs, çapraz bağlar, sinovya ve femoral bağlar ile oluşan diz ekleminde özellikle ileri yaşlarda birtakım problemler açığa çıkabilmektedir. Bu problemleri başında ise kireçlenme problemi bulunmaktadır.
Diz protezi konusunda her geçen sene yeni yönelimler söz konusudur. Gelişen teknolojiyle beraber ortalama ömrü daha uzun süren ve daha verimli protezler geliştirilmektedir. Diz protezi alanında Total Protez ve Tek Kompartman şeklinde iki farklı yöntemden söz edebiliriz. Teknik olarak çimentolu, çimentosuz gibi yöntemlerle birbirinden ayrılırlar. Total diz protezinde, adından da anlaşılacağı üzere kemiğin hem içi hem de dış tarafında bir müdahale gerçekleştirilir. Bu tedavi yönteminde dizin hemen ön tarafından bir kesi aracılığıyla ekleme ulaşılır.
Femur, patella ve tibia adı verilen üç önemli kemiğin aşınmış olan kıkırdak yüzeyleri kesilip çıkarılır. Uygun boyutlara sahip olan protez parçaları ilgili bölgelere, kemik çimentosu denilen bir malzemeyle beraber doldurulmaktadır. Total diz protezi sonrasında ağrı pompalarına başvurulur. Total diz protezi ağrı ve sızılarda ya da yürüme becerisinde %95’lik bir başarıya sahiptir. Diğer bir yöntem olan Unikondiler diz protezinde, sadece bir tek yüzey onarılır. Bu uygulama genelde hastaya zaman kazandırma maksadıyla tercih edilir.
Dizinizle ilgili yaşadığınız probleme dair sağlam bir tanı konulabilmesi için bazı fiziki testler gerçekleştirilir. Dizinizdeki ağrıyı doktorunuza detaylı şekilde aktarmanız gerekir. Röntgenler sonunda diz protezi ya da diğer tedavi yöntemleri için uygun olup olmadığınıza doktorunuz karar verecektir.
Eğer dizinizdeki ağrınız istikrarlı bir şekilde sürüyor ve hiç durmuyorsa, egzersiz yaptığınız esnada ağrılar hissediyorsanız, ilaç kullanımları size fayda getirmiyorsa, uzun süre aynı pozisyonda oturduğunuzda dizlerinizde ağrılar oluşmaya başlıyorsa mutlaka bir doktora başvurmalısınız. Belirtiler elbette sadece bunlarla sınırlı değildir.
• Gece yarılarına kadar ağrıdan uyuyamıyorsanız
• Yağmurlu havalarda dizlerinizde şiddetli bir ağrı hissediyorsanız
• Diz bölgenizde sürekli şişmeler oluyorsa
• Merdivenleri çıktığınız esnada zorlanıyorsanız
• Sabah kalktığınızda uzunca bir süre dizleriniz tutmuyor ise
Kemik bölgenizde ara ara sızlama hissediyorsanız, dizlerinizi doktorunuza göstermeyi unutmayın. Ağrılarınız, geri dönülmesi güç bir noktaya varmadan doktorunuz uygun tedaviye, yaşınıza ve kemik yapınıza göre karar verecektir.
Diz protezi ameliyatı zorlu bir süreç olmakla birlikte ameliyat sonrası süreçte dikkat edilmesi gereken birtakım noktalar bulunmaktadır. Bu nedenle gerek doktorun muayenesi gerekse hastanın ameliyattan beklentileri ameliyata karar aşamasında büyük önem taşımaktadır. Aynı zamanda;
- Yürüme, merdiven inme ve çıkma, oturma, kalkma gibi hareket kısıtlılığı yaşandığında
- Gün içerisinde ya da gece şiddetli ağrı hissedilmesi
- Yangı hissinin kronikleşmesi
- Dizde sertleşme hissi ve şekil bozukluğunun görülmesi
- Ağrı kesicilerin yan etkilerinin bulunması
- Cerrahi dışı yöntemlerin fayda sağlamaması gibi durumlarda da diz protezi ameliyatı tercih edilmektedir.
İlaç, diz içi enjeksiyonlar, fizik tedavi gibi ameliyatsız kireçlenme tedavisi yöntemlerinin veya diz artroskopisi gibi ameliyatların fayda sağlamaması durumunda diz protezi operasyonu yapılır. Daha çok 40 yaş üstü kişilere yapılması tercih edilir. Diz protezi cerrahisi hastanın tercihine bağlı bir uygulamadır. Bu uygulama öncesinde ameliyat sürecinin ve sonrasındaki erken iyileşme evresinin planlaması büyük önem taşımaktadır.
Protezin verimliliğini ya da ortalama ömrünü genelde hastanın cinsiyeti ve yaşı belirliyor. Eğer kişi aşırı kiloluysa protez ömrü azalır; ancak normal koşullarda bugün protez ömrünün ortalama 15-20 yılın üzerine çıktığı söylenebilir. Protezler zaman içinde aşınmaya başlar ya da gevşer. Bu da hemen diz bölgesinde eski ağrıların ve şikayetlerin geri gelmesine neden olur.
Protezlerin aşınan kısımları pratik bir şekilde değiştirilebilmektedir. Fakat özellikle vurgulamak gerekiyor ki diz protezinde yapılacak bir revize, ilk operasyona göre çok daha masraflıdır. İyi bir hekimin gerçekleştireceği operasyonda, diz protezi görece daha uzun ömürlü olacaktır. Eğer enfeksiyon gibi bir durum söz konusu olursa eklemlerin yıkanması icap edebilir. Bu enfeksiyon ileri düzeyde ise o zaman protez zorunlu olarak çıkartılır.
Protezin verimliliğini ya da ortalama ömrünü genelde hastanın cinsiyeti ve yaşı belirliyor. Eğer kişi aşırı kiloluysa protez ömrü azalır; ancak normal koşullarda bugün protez ömrünün ortalama 15-20 yılın üzerine çıktığı söylenebilir. Protezler zaman içinde aşınmaya başlar ya da gevşer. Bu da hemen diz bölgesinde eski ağrıların ve şikayetlerin geri gelmesine neden olur.
Protezlerin aşınan kısımları pratik bir şekilde değiştirilebilmektedir. Fakat özellikle vurgulamak gerekiyor ki diz protezinde yapılacak bir revize, ilk operasyona göre çok daha masraflıdır. İyi bir hekimin gerçekleştireceği operasyonda, diz protezi görece daha uzun ömürlü olacaktır. Eğer enfeksiyon gibi bir durum söz konusu olursa eklemlerin yıkanması icap edebilir. Bu enfeksiyon ileri düzeyde ise o zaman protez zorunlu olarak çıkartılır.
Diz protezi uygulaması son yıllarda oldukça sık uygulanan bir tedavi yöntemidir. Alanında tecrübeli cerrahlar tarafından uygulanan diz protezi; hastanın ağrılarının ve hareket kısıtlılığı problemlerinin önüne geçmektedir. Diz eklem hastalıklarında uygulanan diz protezi ameliyatları; özellikle kireçlenme ve kırık, çıkık gibi olaylar sonucunda gelişen deformitelerin tedavisinde oldukça güvenilir bir şekilde uygulanmaktadır.
Diz protezi ameliyatında kullanılan protez çeşitlerinin hangisinin tercih edileceği doktorun kararına bağlıdır. Bu karar aşamasında hastanın yaşı, genel sağlık durumu, kilosu ve protez gerektiren problemin kaynağıdır. Diz protezinde kullanılan total diz protezi; üç parçadan oluşmaktadır. total diz protezi ileri yaşlardaki hastalarda ve ileri kireçlenme problemlerinde tercih edilmektedir.
Diz protezinde kullanılan bir diğer protez ise parsiyel protezdir. Parsiyel protez; dizin yarımını ilgilendirmekte ve daha küçük bir kesi açılarak yerleşitirilmesi mümkün olan protezlerdir. Üçüncü protez seçeneği ise yüzey kaplama protezleridir. Bu protezler ise genç yaşlarda dizin küçük bir bölümünde kıkırdak deformasyonlarında kullanılmaktadır. Bu protezin uygulandığı hastalar spor yapabilmektedir.
Diz protezi ameliyatı yaklaşık 2 saat sürer. Ameliyat öncesinde hastanın başka bir hastalığı varsa ilgili doktorla görüşülür. Genel anestezi altında ya da belden aşağısı uyuşturularak yapılır. Dizin önünden kesi açılarak ekleme ulaşılır. Eklem yüzeyleri çıkarılır ve yerlerinde kaplamalar konulur.
Diz protezi ameliyatı öncesinde doktorun ayrıntılı bir muayene ve değerlendirmesinin sonucunda kullanılacak protezin türüne karar verilmelidir. Bununla birlikte hastanın vücudundaki herhangi bir bölgede enfeksiyon tespit edildiğinde öncelikle bu enfeksiyonun tedavisi tamamlanmalıdır. Diz protezi ameliyatının planlamasında hastanın sağlık durumuna göre birkaç hafta yakın bakıma ihtiyaç duyacak olması sebebi ile hastanın zaman planlaması yapması gerekmektedir.
Diz protezi ameliyatı sonrasında oluşan ağrılar ağrı kesici yardımıyla kontrol edilebilir. Ameliyat sonrasında ilk gün hasta istirahat ettirilir. 3 - 4 saat sonra yemek verilir. Ertesi gün ayağa kaldırılır. Dikişler ortalama 2 hafta sonra alınır. Ameliyatın ertesi günü küçük egzersizlere başlanır.
Diz eklemleri her hastada farklı şekillerde deformasyona uğramakta ve farklı derecede semptomlara neden olmaktadır. Bu nedenle farklı diz problemlerinde farklı protez uygulamalarına ihtiyaç duyulmaktadır. Gerek kireçlenme gerekse menisküs yırtıklarında farklı türde ve farklı materyallerden kişinin diz eklemine özel olarak tasarlanmış protezler uygulanmaktadır.
Diz protezi fiyatları diz protezinin çeşidine ve uygulayıcı cerrahhın tecrübesine göre değişkenlik göstermektedir. Bu cerrahi operasyon öncesinde hastanın genel sağlık kontrol ve muayene süreçlerinin ayrıntılı bir şekilde yaşanması, diz eklemi hastalıkları için hangi tür diz protezinin uygulanacağının tespit edilmesi gerekmektedir. Öyle ki gerek diz ekleminde yaşanan ortopedik probleme gerekse de hastanın yaşına ve yaşam tarzına göre uygulanması gereken diz protezi farklılık gösterebilmektedir.
Op. Dr. Haldun Seyhan
İstanbul Ortopedi Uzmanı
