Aşil Yırtığı Nedir?

Aşil (Achilles / Akhilleus); Antik Yunan mitolojisinde de yer almaktadır. Rivayete göre Yunan mitolojisinde yarı tanrı olan Achilles adındaki savaşçı, doğduğu zaman bir iksire batırılmıştır. Topuğunun üst kısmından tutularak iksire batırılan Achilles sadece tutulan noktalardan yaralandığında ölmektedir.

Tıp alanının oldukça önemli olduğu Antik Yunan döneminden itibaren aşil tendonu ile ilgili bilgiler açığa çıkmaya başlamıştır. Öyle ki Hipokrat’ın aşil tendonu hakkında ortaya koyduğu birtakım bilgiler de bulunmaktadır. Hipokrat; Aşil tendonunun ezilmesi ya da yaralanmasının hastada ateşlenmeye ve zihin karışıklığına neden olmakla birlikte doğru tedavi edilmediği taktirde ölüme neden olabileceğini de belirtmiştir.

İnsan vücudunun en büyük tendonu olan aşil tendonu baldır kaslarını topuğa bağlayan bölgedir ve genellikle travmatik olaylar sonucunda yırtılmaya uğramakta ve kopmaktadır. Aşil tendonu yırtığı ağır sporlar yaparken tendon bölgesinin gerilmesi ve zorlanması sonucunda gelişmektedir.

Aşil kopması ya da aşil yırtılması futbol oynarken, basketbol oynarken, ağır kaldırırken gerçekleşebilmektedir. Aşil tendonunun kopması özellikle sporcular için ciddi bir problem olma özelliği taşımaktadır.

Nedenleri Nelerdir?

Aşil tendonunun birden fazla yaralanma ve yırtılma nedeni bulunmaktadır. Bu nedenler şu şekilde sıralanabilmektedir;

• Düşmek
• Ağır sporlar (özellikle tendon üzerine çok baskı uygulanan basketbol gibi sporlar)
• Bir çukura adım atmak
• Koşu sırasında aniden hızlanmak
• Çok yüksek topuklu ayakkabılar giymek
• Isınmadan spor ve egzersize başlamak
• Şeker hastalığı
• İleri yaş
• Metabolik hastalıklar

Aşil Yırtığının Belirtileri Nelerdir?

Aşil yırtığının belirtileri aşağıdaki gibidir;

• Şişlik
• Ağrı ve sızlama
• Bacakta his kaybı
• Özellikle sabahları tendon bölgesinde hassasiyet
• Tendon sertliğinin azalması
• Tendon bölgesinde elle hissedilebilen boşluk
• Parmak ucunda yükselememek

Aşil Yırtığı Tanısı

Aşil tendonunun yırtılması ani bir şekilde gelişmektedir. Genellikle sporcular koşarken ya da ağır kaldırırken arkalarından birinin tekme attığını ya da darbe aldıklarını düşünmekte ve büyük bir acı hissetmektedir. Bazı kişilerde ise tendon yırtılma sırasında ses de gelebilmektedir. Ağrı ve ödem nedeni ile acilen tedavi edilmesi gereken bu ortopedik problemin tanısı röntgen, ultrason ve MR gibi yüksek teknolojili görüntüleme cihazları ile gerçekleştirilmektedir. Aynı zamanda Thomas testi adı verilen bir test ve fizik muayene ile de yırtık olup olmadığı tespit edilebilmektedir. Aşil tendonu yırtığının teşhisi için bacak sıkıldığında ayağın hareket etmemesi durumu (Thomas Testi)  ip ucu verebilmektedir.

Aşil Yırtığı Tedavisi

Aşil yırtığı tedavisinde cerrahi ve cerrahi dışı yöntemler uygulanabilmektedir. Sporcularda görülen aşil yırtığı problemlerinde öncelikli tedavi yöntemi cerrahi yöntemdir. Aşil yırtığının cerrahi tedavisi ise açık ya da kapalı ameliyat teknikleri ile gerçekleştirilebilmektedir.

Paratenon denilen zarın başarılı bir şekilde dikilmesi disiplinine dayanan aşil yırtığı ameliyatı sonrasında nitelikli bir rehabilitasyon dönemine ihtiyaç duyulmaktadır. Uzun bacak alçısına alınan hasta daha sonraki dönemde aşil botu kullanmalıdır. Hastanın aktif spora geçmesi için 6 ay geçmesi gerekmektedir.

Aşil Yırtığının Cerrahi Dışı Tedavi Yöntemleri

Aşil tendonu yırtığı tanı süreci sonrasına ortopedi uzmanı hastanın fiziksel durumuna, yırtığın konumu ve derecesine bağlı olarak tedavi planlaması yapmaktadır. Aşil yırtığı probleminin birçok cerrahi dışı tedavi yöntemi bulunmaktadır. Bu yöntemler şu şekilde sıralanabilmektedir;

• İstirahat: aşil yırtığının derecesi düşük olduğunda yırtık istirahat sürecinde kapanabilmektedir. Bu süreçte hastanın ağrı hissi duyduğu zaman herhangi bir fiziksel aktivitede bulunmaması gerekmektedir.
• Ağrı Kesici İlaçlar: Aşil tendonu ağrısının dinmesini sağlayan ve tendon çevresinde oluşabilecek iltihabı söken ağrı kesici ilaçlar bulunmaktadır. Ancak bu ilaçların yanlış ve uzun süre kullanımı sonrasında ciddi yan etkilerinin bulunması nedeniyle mutlaka doktor kontrolünde kullanılması gerekmektedir.
• Hareketlerin Kontrol Edilmesi; Tendon ve tendondaki yırtık bölgesini zorlamayacak şekilde hareket etmek de yaranın kapanmasına yardımcı olmaktadır.
• Diğer Yöntemler; buz kompresi, rahat ayakkabı seçimi gibi yöntemler de ayak bileğinde ödem oluşmasını ve hastanın ağrı kontrolünü sağlamaktadır.

Nasıl Korunur?

Ortopedik problemler genellikle travmatik olaylar sonucunda ve kemik kas güçsüzlüğü sonucunda ortaya çıkmaktadır. Aşil tendonunun yırtılması problemi de kaza, düşme, zorlama gibi travmatik olaylar sonucunda yaşanmaktadır. Bu tür problemlerin yaşanmaması için dikkat edilmesi gereken bazı noktalar bulunmaktadır. Bunlar şu şekildedir;

• Sportif aktivite öncesinde mutlaka ısınma egzersizleri uygulanmalıdır.
• Spor ve egzersiz yapıldığı zaman ayak ve bacak anatomisine uygun rahat ayakkabılar tercih edilmelidir.
• Baldır ve bilek kaslarının güçlü kılınması sağlanmalıdır.
• Ani hareketlerden, zorlamalardan ve aşırı germelerden kaçınılmalıdır.
• Spor faaliyetleri sonrasında nitelikli bir şekilde dinlenilmelidir.
• Aşırı kilodan kaçınılmalıdır.